HTTPS ကိုမပြောခင်မှာ HTTP အကြောင်းအရင်ပြောပြချင်ပါတယ်။ HTTP (Hypertext Transfer Protocol) ဆိုသည်မှာ Application Layer မှာရှိတဲ့ protocol ဖြစ်တယ်။ WWW( World Wide Web) အတွင်း data communication (data ချယ်လှဲခြင်း) မှာအသုံးပြုတာဖြစ်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ browser မှာ တခုခုကိုရှာတဲ့ချိန် URL အရှေ့ဆုံးမှာ HTTP သို့မဟုတ် HTTPS လို့တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။ Data ဆိုတဲ့ နေရာမှာ hypermedia တွေဖြစ်တဲ့ graphics, audio, video, plaintext ကိုဆိုလိုခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ထိုကြောင့် data communication လုပ်ရာတွင် data တွေဟာ ပြောင်းလဲမှုမရှိဘဲ တဖက်ကိုပို့သည့်အတွက် man-in-middle-attack, eavesdropping စသည်တွေကို ဖြစ်စေနိုင်ပါတယ်။ HTTPS ဟာ HTTP မှ extend လုပ်လာတာဖြစ်ပီး data communication လုပ်ရာတွင် URL (Uniform Resource Locator) နဲ့ Port number မှအပ ကျန်သော data တွေကို encrypt လုပ်ပေးပါတယ်။

How does HTTPS work?

HTTPS ဟာ Data တွေကို encryption လုပ်တဲ့နေရာ မှာ TLS (Transport Layer Security) or SSL (Secure Socket Layer) ကိုသုံးပါတယ်။ ထို့ကြောင့် HTTPS over TLS လို့လည်းခေါ်ပါတယ်။ TLS သည် Symmetric Encryption ရော Asymmetric Encryption ကိုပါ ပေါင်းစပ်အသုံးပြုပါတယ်။ encryption လုပ်ရာ မှာ private နဲ့ public key မှာအရေးကြီးကဏ္ဍာဖြစ်ပါတယ်။Private key - server မှာဘဲsecure ထားသော key။Public key - public ကို expose ထားသော key။

Website တခုဟာ HTTP မှ HTTPS သို့ပြောင်းလဲလိုပါက private key ကို Certificate signing request ဖြင့် generate လုပ်၍ SSL Certificate ကို အသုံးပြုရပါတယ်။ private key ဟာ server တွင် embed လုပ်၍ public key ကိုတော့ certificate မှာ attach လုပ်ပါတယ်။ Certificate ကို Certificate Authorities မှ Sign ထိုးပေးတယ်။ တနည်းအားဖြင့်ဆိုလျှင် ဤ certificate ကို authority က private key ဖြင့် encrypt လုပ်ထားပါတယ်။ browser တွေဟာ default အဖြင့် ဤ authority များ၏ public key ကို install လုပ်ထား၍ Client သည် ဒီ certificate ဟာ authority တွေ sign လုပ်ထားလာဆိုတာကို public key ဖြင့် decrypt လုပ်ကာ စမ်းစစ်တယ်။ certificate ဟာ စစ်မှန်လျှင် server မှ client ဘက်ကို public key ပို့ပေးတယ်။ client ဘက်မှ random session key ကို generate လုပ်၍ ထို key အား server ၏ public key ဖြင့် encrypt လုပ်၍ server ဘက်သို့ပေးပို့တယ်။ Server ဘက်မှတဆင့် private key ဖြင့် session key ကို decrypt လုပ်၍ ရရှိတယ်။ ဤအဆင့်ထိကို Asymmetric Encryption တွေဖြစ်ပြိီး parties handshake ဟာ ပြီးသွားပါပြီ။

ထို့နောက် client မှ ပေးပို့သည့် user information, bank information စသည်တွေ အားလုံးကို session key ဖြင့် encrypt လုပ်၍ server မှ တဆင့် ဤ data များကို session key ဖြင့်သာ decrypt ပြန်လုပ်တယ်။ ဤ stage မှာတော့ session key ကိုသာ နှဖက်က အသုံးပြုသည်ဖြစ်၍ symmetric encryption လို့ခေါ်ပါတယ်။

ဤ နည်း ဖြင့် HTTPS ဟာ data တွေကို secure ဖြစ်ကာ ပေးပို့နိုင်ပါတယ်။ အခုဆို လျှင် HTTPS ဟာ ဘယ်လိုအလုပ်လုပ်တယ် ဆိုတာကိုနားလည်သွားမယ်လို့မျှော်လင့်ပါတယ်။